psikanalitik teori ne demek?

Psikanalitik Teori

Psikanalitik teori, 19. yüzyılın sonlarında Sigmund Freud tarafından geliştirilmiş, insan zihninin derinliklerini ve davranışlarını anlamaya yönelik bir yaklaşımdır. Temelinde, bilinçdışı süreçlerin insan davranışları üzerindeki güçlü etkisi yatar. Psikanalitik teori, hem bir kişilik teorisi hem de bir psikoterapi yöntemidir.

Temel Kavramlar:

• Bilinçdışı (Unconscious): Bireyin farkında olmadığı, dürtülerin, isteklerin ve bastırılmış anıların deposu. Davranışları önemli ölçüde etkiler. (Bilinçdışı)
• Bilinç (Conscious): Bireyin farkında olduğu düşünceler, duygular ve algılar.
• Bilinç Öncesi (Preconscious): Bilinçte olmasa da, çabayla bilince getirilebilecek düşünceler ve anılar.

Kişilik Yapısı:

Freud'a göre kişilik üç temel yapıdan oluşur:

• İd (Id): Doğuştan gelen, haz ilkesine göre hareket eden, dürtüsel ve bencil yönümüz. (İd)
• Ego (Ego): Gerçeklik ilkesine göre hareket eden, id ile dış dünya arasında arabuluculuk yapan yönümüz. (Ego)
• Süper Ego (SuperEgo): Toplumsal değerleri ve ahlaki kuralları temsil eden, vicdan ve ideal benlikten oluşan yönümüz. (Süper%20Ego)

Psikoseksüel Gelişim:

Freud, kişiliğin gelişimini bir dizi psikoseksüel evreye ayırmıştır. Her evre, belirli bir erojen bölgeye odaklanır ve bu evrelerde yaşanan çatışmalar, yetişkinlikte kişilik özelliklerini etkileyebilir.

• Oral Evre: (0-1 yaş) Ağız yoluyla haz alma.
• Anal Evre: (1-3 yaş) Tuvalet eğitimi ile ilgili çatışmalar.
• Fallik Evre: (3-6 yaş) Cinsel organlara ilgi, Oedipus kompleksi/Electra kompleksi. (Oedipus%20Kompleksi)
• Latent Evre: (6-ergenlik) Cinsel dürtülerin baskılandığı dönem.
• Genital Evre: (Ergenlik sonrası) Olgun cinsel ilişkiler kurma.

Savunma Mekanizmaları:

Ego, id'in dürtüleri ve süper ego'nun talepleri arasındaki çatışmaları çözmek için savunma mekanizmaları kullanır. Bu mekanizmalar, kaygıyı azaltmaya yardımcı olur.

• Bastırma: Kabul edilemez düşünce ve duyguları bilinçdışına itme. (Bastırma)
• Yansıtma: Kendi kabul edilemez duygu ve düşüncelerini başkalarına atfetme. (Yansıtma)
• Yüceltme: Kabul edilemez dürtüleri toplumsal olarak kabul edilebilir davranışlara yönlendirme.

Psikanalitik Terapi:

Psikanalitik terapi, bilinçdışındaki çatışmaları ortaya çıkarmayı ve çözmeyi amaçlar. Terapi süreci genellikle uzun ve yoğundur.

• Serbest Çağrışım: Hastanın aklına gelen her şeyi sansürsüz bir şekilde anlatması.
• Rüya Analizi: Rüyaların bilinçdışının sembolik ifadeleri olduğu düşüncesiyle rüyaları yorumlama.
• Aktarım: Hastanın terapiste geçmiş ilişkilerinden kaynaklanan duygu ve düşünceleri aktarması.

Eleştiriler:

Psikanalitik teori, bilimsel olarak test edilmesinin zor olması, uzun ve maliyetli olması ve aşırı cinselliğe odaklanması gibi nedenlerle eleştirilmiştir. Ancak, psikoloji ve psikoterapi alanında önemli bir etki bırakmıştır.